กาแฟกับความหมายของชีวิต
IKIGAI, Coffee Experience, Passion, The Meaning of Life
ณ จุดนึงของชีวิต จะมีคำถามประมาณว่า “เราเกิดมาเพื่ออะไร?” หรือ “เรามีชีวิตอยู่ทำไม?” คำถามแนว Existential Crisis มักจะมาเวลาที่เรา... ไม่มีอะไรจะทำ (คือว่างนั่นแหละ ภาษาแต้จิ๋วเรียก...เจียะป้าบ่สื่อ) แต่บางครั้งมันก็มาเวลาเรายุ่ง มีอะไรต้องทำเต็มไปหมด แต่กำลังจะหมดกะจิตกะใจที่จะทำ ใกล้เข้าสู่ภาวะ Burn Out
และเมื่อเราลงมือหาคำตอบ... ด้วยการ Google สิ่งที่จะเจอคือว่า IKIGAI เต็มไปหมด รวมถึงคำอธิบายเยอะแยะมากมาย หลาย ๆ ครั้งจะสรุปมาสั้น ๆ ประมาณว่า ให้หา Passion บ้าง ทำสิ่งที่รักบ้าง สิ่งเล็ก ๆ ทีทำให้เรามีความสุขทุก ๆ วันบ้าง ซึ่งหลาย ๆ คนก็จะมาจบที่ “กาแฟ คือ Passion”
ทำไม IKIGAI มักมาจบที่กาแฟ?... แล้วทำไมทุกวันนี้คาเฟ่ กับ Specialty Coffee ถึงได้บูมนัก อาจจะเป็นเพราะว่า หนึ่งในคำถามสำหรับการค้นหา IKIGAI ก็คือ “เหตุผลที่เราตื่นนอนมากทุก ๆ วัน” ซึ่งสำหรับคนรักกาแฟมันจะมีอะไรนอกเหนือจาก “กาแฟดี ๆ สักแก้ว”
ในคอนเทนท์นี้ ZMITH จะชวนคุยถึงเรื่องความหมายของคำว่า 生き甲斐・IKIGAI・ความหมายของชีวิต และเราจะเอาไปหาคำตอบกันว่า กาแฟเป็น IKIGAI ของเราจริง ๆ รึเปล่า
生き甲斐って何?
What is IKIGAI？
คำว่า IKIGAI มาจากคำภาษาญี่ปุ่นสองคำเชื่อมกัน คือ 生きる(IKIRU) + 甲斐(GAI) ซึ่งความหมายนั้นสามารถตีความไปได้หลายอย่างมากในภาษาไทย เพราะไม่มีคำแปลแบบ 1 ต่อ 1 (คำภาษาต่างประเทศ โดยเฉพาะญี่ปุ่นส่วนใหญ่ก็เป็นแบบนี้)
ในการตีความคำว่า IKIGAI นั้น เราอาจจะเคยเห็นแผนภูมิที่เป็นวงกลม 4 วงซ้อนกัน ที่มาอธิบายว่า IKIGAI คือการซ้อนทับกันของ
What we Love : สิ่งที่เรารัก
What we Good At : สิ่งที่เราทำได้ดี
What we can be Paid for : สิ่งที่ทำแล้วได้เงิน
What the World Needs : สิ่งโลกต้องการ
ซึ่งดูแล้วก็เข้าใจง่ายดี แต่ต้องบอกก่อนว่า นี่เป็น IKIGAI ในความหมายของ Marc Winn ที่เขาเขียนลงบล็อคในปี 2014 แล้วก็กลายเป็นไวรัล แชร์กันไปทั่วโลก... แต่นั่นไม่ได้เป็นความหมายของ IKIGAI ในแบบที่คนญี่ปุ่นเข้าใจกัน ถ้าเอาแผนภูมินี้ไปให้คนญี่ปุ่นดู เขาจะงง ๆ แล้วถามว่า มันคืออัลไล? จริง ๆ คำว่า IKIGAI ไม่ได้เป็นคำที่คนญี่ปุ่นใช้กันบ่อยในชีวิตประจำวัน หรือมีคอนเซปต์ตายตัวแบบนั้น เพราะจริง ๆ แล้วสิ่งที่เป็น IKIGAI ไม่ได้จำเป็นจะต้องเป็นสิ่งที่รัก หรือทำได้ดี ไม่จำเป็นต้องทำแล้วได้เงิน หรือแม้แต่เป็นที่ต้องการของโลก เพราะมันเป็นเรื่องของตัวเราเองล้วน ๆ เป็นความรู้สึกที่เป็น ”ส่วนตน” คล้ายกับรสนิยม
ซึ่ง Mogi Ken (ผู้เขียนหนังสือ The Little Book of IKIGAI) ก็เขียนไว้ว่า IKIGAI ไม่จำเป็นจะต้องเป็นอะไรที่ยิ่งใหญ่ กลับกันสำหรับคนญี่ปุ่นมันมักจะเป็นสิ่งเล็ก ๆ เพราะโดยวัฒนธรรมดั้งเดิมแล้ว คนญี่ปุ่นไม่ได้ให้ความสำคัญกับความยิ่งใหญ่อะไรขนาดนั้น แถม “การทำอะไรสักอย่างเพื่อเงิน” ยังเป็นสิ่งที่น่ารังเกียจอีกด้วย(โดยคอนเซปต์) (เวลาคนญี่ปุ่นยื่นเงินให้กันมักจะใส่ซอง เพื่อไม่ให้เห็นเงินสดตรง ๆ)
แล้ว IKIGAI ในตามความหมายเดิม ๆ ในวัฒนธรรมญี่ปุ่นคืออะไร?
甲斐・GAI
The Meaning
คำ ๆ นี้มีความหมายว่า “คุณค่า” หรือ “ความหมาย/เหตุผล” มักจะใช้ต่อท้ายคำกิริยาเพื่อให้ความหมายว่า “มีค่าพอที่จะ...” หรือ “ความหมาย/เหตุผลของการ...” เช่นคำที่ใช้กันบ่อยคือคำว่า やり甲斐・YARIGAI หรือ “มีค่าควรทำ” เช่น การลงเรียนคอร์สดริปกาแฟเป็นสิ่งที่มีค่าควรทำ หรือ 飲み甲斐がある ที่แปลว่า มีค่าควรดื่ม เช่น กาแฟตัวนี้ดีมาก มีค่าควรดื่ม
รากศัพท์ของคำว่า 甲斐・GAI คือ かひ・KAHI ที่มีความหมายว่าการ “แลก” เพราะการทำอะไรสักอย่าง คือการเอา เวลา พลังงาน แรงกาย แรงใจ ไปแลกมา ดังนั้นสิ่งที่มีค่าควรทำ คือสิ่งที่เราเอาสิ่งสำคัญของเราไปแลกมานั่นเอง เช่นเราจะรู้สึกว่า กาแฟบางตัวถึงแม้จะแพงหูดับ แต่มีค่าควรดื่ม เราจึงยอมจ่ายเงินจำนวนมากเพื่อซื้อมาชิม หรือเราอาจจะคิดว่ากาแฟบางตัวไม่มีค่าพอที่เราจะเอาโควต้าคาเฟอีนของเราไปแลกมาก็ได้
ซึ่งความหมาย และความสำคัญของคำ ๆ นี้ก็จะเปลี่ยนไปตามคำกิริยาที่อยู่ด้านหน้า และเมื่อคำที่อยู่ด้านหน้าคือ “การใช้ชีวิต” ความหมายจะเปลี่ยนไปเป็นสิ่งที่มีค่าพอที่เราจะเอาชีวิต (ช่วงนึง หรือทั้งหมด) ไปแลกมา ซึ่งมันต้องเป็น “สิ่งที่สร้างความหมายให้กับการมีชีวิต” หรือ “สิ่งที่ทำให้ชีวิตมีคุณค่า”
生き甲斐・IKIGAI
สิ่งที่ทำให้ชีวิตมีคุณค่า
ถ้าเดินไปถามคนญี่ปุ่นว่า IKIGAI ของคุณคืออะไร เชื่อว่าคำตอบส่วนใหญ่จะเป็น “การทำงาน” เพราะในวัฒนธรรมญี่ปุ่น “งาน” คือสิ่งที่สร้าง “คุณค่า” ให้กับชีวิต (เราจะเห็นคนวัยเกษียณออกมาทำงานอาสาเป็นเรื่องปกติ) แน่นอนว่าความหมายของคำว่า “คุณค่าของชีวิต” ของแต่ละคนไม่เหมือนกัน ดังนั้น IKIGAI ของแต่ละคนอาจจะแตกต่างกันมากก็ได้
.
IKIGAI คือแรงผลักดันในชีวิตของเรา ซึ่งไม่มีอะไรถูก ไม่มีอะไรผิด สำหรับบางคนอาจจะเป็นรอยยิ้มของลูกค้าที่ได้ดื่มกาแฟดี ๆ สำหรับบางคนอาจจะเป็นความตื่นเต้นที่จะได้ชิมกาแฟกลิ่นรสแปลกใหม่ สำหรับบางคนอาจจะเป็นการแชร์รูปลง IG แต่ก็แน่นอนว่าแรงผลักดันแต่ละอย่างนั้น ให้ผลต่อชีวิต และจิตใจไม่เหมือนกัน
生き甲斐は作るもの
IKIGAI เป็นของที่ต้องสร้างขึ้น
“ตามหา Passion ให้เจอ!!” เป็นคำที่บรรดาคนที่สถาปนาตัวเองเป็นไลฟ์โค้ชชอบพูดกัน ซึ่งหลัง ๆ มาคำว่า Passion กับ IKIGAI มักจะถูกใช้เหมือนคำ ๆ เดียวกัน สิ่งที่เหมือนกันก็คือ... มันเป็นคำแนะนำที่ไม่ค่อยจะได้ผล เพราะ IKIGAI ไม่ใช่สิ่งที่ถูกค้นพบ แต่เป็นสิ่งที่ต้องถูก “สร้าง” ขึ้นมา!!
ZMITH ย้ำอยู่ตลอดว่า การเป็นคน “ดื่มกาแฟ” กับการเป็นคน “ทำกาแฟ” นั้นต่างกันมาก บางคนกระโดดเข้ามาฟาก “คนทำ” กาแฟเพราะคิดว่า “เจอ IKIGAI” แล้ว แต่ความเป็นจริงคือ ทุกคนจะต้องเข้ามาเจอ Lerning Curve ของการเรียนรู้ ความลำบาก และปัญหามากมาย
ดังนั้นการ “ค้นหา” โดยการลองทำสิ่งต่าง ๆ ไปเรื่อย ๆ และเลิกเมื่อถึงจุดที่รู้สึกว่า “มันยาก” อาจจะทำให้เราต้องไล่ตามหา IKIGAI ไปตลอดชีวิตโดยที่ไม่มีวันได้เจอเลยก็ได้ คำแนะนำคือ “เลิกหา” แล้วเลือกเส้นทางที่เราจะ “เริ่มต้น” ไต่ Lerning Curve แล้วลงมือทำเลย
ปัญหาอยู่ตรงที่ “จะเลือกยังไง?” นี่แหละ ตรงนี้บอกว่า ไม่มีคำแนะนำ แต่จากประสบการณ์ตรง สิ่งที่ตัดสินใจเลือกทำก็คือ ต้องเป็นสิ่งที่เราจินตนาการแล้วว่า ไม่ว่าจะลำบากขนาดไหน ยากขนาดไหน เราก็ยังยินดีที่จะทำมันต่อไป เพราะมันมีค่าควรที่จะทำ เพราะมันมีค่าพอที่เราจะเอาชีวิตของเราแลกมา “สิ่งนั้นคืออะไร” นั่นแหละคือ IKIGAI ของเรา
結論
สรุป
IKIGAI ไม่จำเป็นจะต้องเป็นสิ่งที่ยิ่งใหญ่ ไม่จำเป็นต้องเป็นสิ่งที่รัก และไม่จำเป็นจะต้องเป็นสิ่งที่เราทำแล้วได้เงิน ความสำคัญมันอยู่ที่ ทำแล้วรู้สึกว่าชีวิตมีคุณค่ารึเปล่า เป็นสิ่งที่ให้ความหมายกับชีวิตรึเปล่า มากกว่า IKIGAI ของบางคนอาจจะเป็นรอยยิ้มของลูกค้า สำหรับบางคนอาจจะเป็นความสุขของคนในครอบครัว และสำหรับบางคนอาจจะเป็นความสุขจากประสบการณ์ที่ได้รับผ่านกาแฟ IKIGAI ซึ่งจะเชื่อมโยงโดยตรงกับ Kodawari ของเรา
. IKIGAI คือแรงผลักดัน(Motivation) คือความหมาย(Meaning) คือจุดประสงค์(Purpose) ของชีวิต และมันไม่ได้เป็นสิ่งที่ถูกค้นพบ ไม่ได้เป็นสิ่งที่ควรไล่ตาม แต่เป็นสิ่งที่ต้องสร้างขึ้นมาจากความพยายาม และการก้าวข้ามอุปสรรคต่าง ๆ
สุดท้าย IKIGAI อาจจะไม่ใช่แค่แรงผลักดันชีวิตไปข้างหน้า แต่ยังเป็นสิ่งที่ทำให้เรามองกลับไปในชีวิตแล้วได้รู้สึกว่า การเอาชีวิตช่วงที่ผ่านมาแลกไปนั้น คุ้มค่าแล้ว... หวังว่าทุกคนจะมีประสบการณ์ที่ดีในชีวิตที่มี IKIGAI
เพราะประสบการณ์คืองานคราฟท์
Comments